23 Nisan 2017 Pazar

23 Nisan

23 Nisan'ın içeriği ve önemi nedir?

23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, Türkiye Cumhuriyeti'nin resmi bayramlarından biridir. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk tarafından dünya çocuklarına armağan edilmiştir.

23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı'nın ortaya çıkışında 3 ayrı bayramın payı vardır.


1. 23 Nisan Milli Bayramı
2. 1 Kasım Hakimiyet-i Milliye Bayramı
3. 23 Nisan Çocuk Bayramı

1) 23 Nisan Milli Bayramı

23 Nisan 1920'de Ankara'da Türkiye Büyük Millet Meclisi açılmıştır. Bu yüzden 23 Nisan Türkiye'de ulusal bayram olarak kabul edilmiştir. TBMM'nin açılışının birinci yılında (1921) kutlanmaya başlamıştır.

Türkiye Büyük Millet Meclisi, 23 Nisan 1920'de Osmanlı Devleti'nin işgali sırasında direniş gösteren Türk Milletinin oluşturduğu irade ile kurulan ve yine bu iradenin sahibi olan Türk Milletinin anayasa ile verdiği yetkiyle yasama görevi yapan Türkiye Cumhuriyeti'nin anayasal devlet organıdır. "Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir" ilkesi TBMM'nin varoluşunun temel dayanağını oluşturur. 

TBMM'nin açılışı,

Mustafa Kemal Atatürk önceden beri Mebuslar Meclisi'nin İstanbul'da değil, Anadolu'da toplanmasını istemekteydi. İşgal altındaki İstanbul'da meclisin tehlikede olduğunu savunuyordu. Atatürk'ün bu düşüncesine karşın Temsil Heyeti'nin yaptığı toplantılarda meclisin İstanbul'da toplanması fikri ağır bastı. Mebuslar Meclisi üyelerini belirlemek için Ali Rıza Paşa hükümeti döneminde seçimler yapıldı. Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti üyeleri seçimlerde başarılı oldu. 

Temsil Heyeti, seçilen milletvekillerinin Mebuslar Meclisi'nde "Müdafaa-i Hukuk" adında bir grup oluşturmasını istemekteydi. Buna karşın Mebuslar Meclisi'nde böyle bir grup kurulamadı. Ancak heyet, yeniden açılan Osmanlı Mebuslar Meclisi'ne üye olarak İstanbul'a gidecek olan mebuslarla görüşmeler yapmıştı. Temsil Heyeti, hazırladıkları Misak-ı Milli'nin Mebuslar Meclisi'nde kabul edilmesini sağladı.

Temsil Heyeti'nin başkanı olan Atatürk, kendisinin Mebuslar Meclisi'nin başkanı seçilmesini ve Anadolu'da süren hareketin yasal olarak tanınmasını istiyordu. Ancak 18 Mart 1920'de İngiliz işgal kuvvetleri Mebuslar Meclisi'ndeki Temsil Heyeti milletvekillerini tutukladı ve sürgüne gönderdi. Bu tutuklamalardan sonra 18 Mart 1920'de Mebuslar Meclisi kapandı. 

Atatürk bunun üzerine, Temsil Heyeti'ni temsilen meclisi Ankara'da toplanmaya çağırdı ve 21 Nisan 1920'de yayınladığı bir bildiri ile meclisin 23 Nisan 1920'de toplanacağını duyurdu. 23 Nisan Cuma günü Hacı Bayram Camii'nde kılınan Cuma namazının ardından dualar ile meclis açıldı. Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ve Mebuslar Meclisi üyelerinden oluşan 324 milletvekili ile kurulan meclis, zorluklar nedeniyle 115 milletvekili ile açıldı. Aynı gün gerçekleşen toplantıda meclis adının "Türkiye Büyük Millet Meclisi" olmasına karar verildi. 

23 Nisan 1920 tarihinde, parlamento geleneklerine göre, en yaşlı üye olan Sinop Milletvekili Şerif Bey, Başkanlık kürsüsüne çıktı ve konuşma yaparak Meclis'in ilk toplantısını açtı. 

"Bu Yüksek Meclisin en yaşlı üyesi sıfatıyla ve Allah'ın yardımıyla milletimizin iç ve dış tam bağımsızlık içinde alın yazısının sorumluluğunu doğrudan doğruya yüklenip, kendi kendisini yönetmeye başladığını bütün dünyaya ilan ederek, Büyük Millet Meclisi'ni açıyorum." 

Bu açılış konuşmasında, milli egemenliğe dayalı yeni Türk parlamentosunun adı "Büyük Millet Meclisi" olarak konulmuştu. Bu ad herkesçe benimsendi. Daha sonra Atatürk'ün tüm konuşmalarında yer aldığı şekliyle ve ilk kez 8 Şubat 1921 tarihli Bakanlar Kurulu Kararnamesinde de yazılı olarak "Türkiye Büyük Millet Meclisi" adı kalıcılık kazandı. 

TBMM, 24 Nisan 1920 günü yaptığı ikinci toplantısında Mustafa Kemal Atatürk'ü meclis başkanlığına seçti. Atatürk, kendi öncülüğünde kurulan TBMM'nin başkanlığını Cumhurbaşkanı seçildiği gün olan 29 Ekim 1923 tarihine kadar sürdürdü. 


Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk, yanında İsmet İnönü, Fevzi Çakmak ve kadrosunun diğer üyeleriyle birlikte TBMM'den çıkıyor. (29 Ekim 1930) 

TBMM binaları,

TBMM, 1920 - 1924 tarihleri arasında bugün "Kurtuluş Savaşı Müzesi" olarak hizmet vermekte olan Birinci TBMM binasında, 1924 - 1960 yılları arasında günümüzde "Cumhuriyet Müzesi" olarak bilinen İkinci TBMM binasında hizmet vermiştir. 1960 yılından itibaren ise bugünkü TBMM binasında hizmet vermektedir. 

Birinci TBMM binasının tarihi 1915 yılına dayanmaktadır. Türk mimari stilinde olan iki katlı binanın en belirgin özelliği duvarlarında Ankara taşı (andezit) kullanılmış olmasıdır. Bina, birinci Milli Mimarlık Döneminin Ankara’daki ilk örneklerindendir. Birinci TBMM binası, 23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılmasından, 15 Ekim 1924 tarihine kadar hizmet vermiştir. 1961 tarihinde müze haline dönüştürülen bina, 23 Nisan 1981 tarihinde ise "Kurtuluş Savaşı Müzesi" olarak ziyarete açılmıştır.



İkinci TBMM binası, 18 Ekim 1924 tarihinden 1960 yılına kadar hizmet vermiştir. Bina, bodrum üzerine iki kat olarak kesme taştan inşa edilmiştir. Pencerelerde görülen kemerler, cephelerdeki çini panolar, geniş saçaklar, Osmanlı ve Selçuklu motiflerinin kullanıldığı kalem işi süslemeli ahşap tavanlar Cumhuriyet dönemi mimarisini yansıtmaktadır. Bina 30 Ekim 1981 tarihinde "Cumhuriyet Müzesi" olarak ziyarete açılmıştır.



Günümüzde kullanılmakta olan Üçüncü TBMM binasının yapımına Mustafa Kemal Atatürk döneminde karar verilmiştir. 4 Aralık 1936 tarihli Riyaset Divanı (Başkanlık Divanı) Kararı ve 11 Ocak 1937 tarihli 3090 sayılı Kanunla yeni bir meclis binasının yapımına karar verilmiş; söz konusu Kanunda ifade edildiği üzere, yapılacak binanın Türkiye Cumhuriyeti’ne yaraşır bir abide niteliğini taşıması koşulu benimsenmiştir. 1960 yılında inşaatı tamamen bitirilen bugünkü TBMM binası, 6 Ocak 1961 tarihinde Kurucu Meclis toplantısıyla hizmete açılmıştır. Tüm blokları meclis hizmetlerine tahsis edilirken, daha önceki TBMM binaları da müze olarak kullanılmaya başlanmıştır. Türkiye Büyük Millet Meclisi, 1961 yılından itibaren çalışmalarını bu binada yürütmektedir. 

Üçüncü TBMM binasının mimari özellikleri ve genel yapısı, Türkiye Cumhuriyeti’nin gücünü simgeleyecek bir biçimde, ağırbaşlı, sağlam ve dayanıklı nitelikte tasarlanmıştır. Tüm mekanları anıtsal, dengeli ve üç boyutlu düzenlemeye göre ele alınmıştır. TBMM binasının yerleşim alanı 19.372 metrekaredir. Bodrum kat üzerine dört kat olarak inşa edilen binanın toplam kullanım alanı ise 56.775 metrekaredir. Ön cephe uzunluğu 248 metredir. 

TBMM binası, tercih edilen mimarlık üslubu ile anıtsallığı sağlayan ölçek büyüklüğü, yüksek kolonlar ve pencereler, üç boyutlu etki yaratan yapı kitleleri, iç bahçeler ve mekanların mükemmel uyumu ile Türkiye Cumhuriyeti’nin ideallerinin simgesi olan bir yapı olarak tasarlanmıştır.



2) 1 Kasım Hakimiyet-i Milliye Bayramı

1 Kasım 1922'de saltanatın kaldırılmasıyla, 1 Kasım, Hakimiyet-i Milliye Bayramı (Ulusal Egemenlik Bayramı) olarak kabul edilmiştir.

Daha sonraki yıllarda, TBMM'nin açılış tarihi olan 23 Nisan, "Milli Hakimiyet Bayramı" olarak kutlanmaya başlamış ve bu durum 1 Kasım'ın uzun vadede bayram olarak unutulmasına neden olmuştur.

1935 yılında kanun değiştirilerek, "23 Nisan Milli Bayramı" ile "1 Kasım Hakimiyet-i Milliye Bayramı" birleştirilmiştir. Adı "23 Nisan Milli Hakimiyet Bayramı" haline getirilmiştir.

3) 23 Nisan Çocuk Bayramı

Himaye-i Etfal Cemiyeti (günümüz Çocuk Esirgeme Kurumu) 23 Nisan 1927'de o günü "Çocuk Bayramı" olarak duyurmuştur. Bu bayram, başta kaynak oluşturma olmak üzere, çocuklara neşeli bir gün geçirtme hedefindeydi.

İlk bayram Mustafa Kemal Atatürk'ün himayesinde gerçekleştirilmiştir. Etkinlikler için Atatürk arabalarından birini çocuklara tahsis etmiş ve Cumhurbaşkanlığı Bandosu'nun konser vermesini sağlamıştır. O yıl cemiyetin Ankara'daki binalarından birine Çocuk Sarayı adı verilmiş ve çocuk balosu düzenlenmiştir.

1929'da çocuklara olan ilgi daha da artmış, o yıl ve sonraki yıllarda 23 - 30 Nisan haftası "Çocuk Haftası" olarak kutlanmaya başlamıştır.

Bayramın adı 1981'de "23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı" olarak kabul edilmiştir. 23 Nisan günü Türkiye'de resmi tatil günüdür.

23 Nisan, Türkiye Cumhuriyeti'nde 23 Nisan 1921'de resmi bayram olarak kabul edilmesinden bu yana, değişik adlarla da olsa resmi törenlerle kutlanmıştır. Bayram, devlet erkanının başta Anıtkabir olmak üzere çeşitli Atatürk anıtlarında yaptıkları resmi törenlerle başlamaktadır. Törenlerde İstiklal Marşı okunur ve saygı duruşunda bulunulur. Stadyumlarda ilköğretim öğrencilerinin hazırladığı gösteriler sergilenir ve resmi geçit törenleri yapılır. Akşamları büyük şehirlerde fener alayları düzenlenir. Ayrıca 1933'te Mustafa Kemal Atatürk'le başlayan çocukları makama kabul etme geleneği, günümüzde çocukların kısa süreliğine devlet kurumlarının başındaki memurların yerine geçmesi şeklinde devam etmektedir. 

"Egemenlik, kayıtsız şartsız Milletindir."* Mustafa Kemal Atatürk


Atatürk 1929 tarihli 23 Nisan kutlamalarında, Ankara



Kaynak: Wikipedia
https://www.tbmm.gov.tr/yayinlar/tbmm_binalari_tr_20102016.pdf

2 yorum:

  1. Elinize sağlık. Muhteşem bir yazı olmuş. Bu arada Atatürk'ün bu fotoğrafını daha önce hiç görmemiştim.

    YanıtlaSil